همه چیز درباره فیتینگ ها
بطور کلی از فیتینگ جهت تغییر مسیر لوله ها، افزایش یا کاهش سایز خط در طول مسیر، بستن انتهای خطوط، و … استفاده می‌گردد. فیتینگ را می‌توان با روش‌های جوشی و پیچی متصل نمود.
برحسب نسبت فشار خطوط (Pressure Rating)، استانداردهای متفاوتی برای اتصالات(Fitting) تعریف شده است، به عنوان مثال استاندارد ۹/۱۶ ASME B برای انشعابات با کاربرد عمومی مناسب بوده و استاندارد ۳/۳۱ ASME B برای خطوط با فشار بالا مناسب است.
انواع فیتینگ ها
فیتینگ نوع زانویی (Elbow)
از زانویی‌ها جهت چرخش جریان به اندازه ۹۰ یا ۴۵ درجه استفاده می‌گردد. ولی علاوه بر این اندازه‌ها در طراحیهای خاص، زانویی با درجه‌های غیر متعارف و بصورت سفارشی نیز ساخته میشود.
فیتینگ که باعث برگشت ۱۸۰ درجه‌ای جریان میشود، اتصال برگشت یا Return می‌نامند که به نوعی آنرا می‌توان جزو زانوئی‌ها طبقه بندی نمود. برگشت‌ها در ساخت کویل‌های مبدل‌های حرارتی و Vent مخازن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
فیتینگ (Fitting) نوع زانویی (Elbow)
انواع زانوئی
با توجه به شعاع چرخش، دو نوع زانوئی ساخته و عرضه می‌گردد که عبارتند از:
- زانویی شعاع بلند (Long Radius Elbow) و یا به اختصار LR
- زانویی شعاع کوتاه (Short Radius Elbow) و یا به اختصار SR
انواع فیتینگ (Fitting) نوع زانویی (Elbow)
زانوئیهای شعاع بلند دارای شعاع ۱٫۵ برابر قطر تامی لوله و برای سایزهای ۳/۴ اینچ به بالا و زانوئیهای شعاع کوتاه با شعاع برابر قطر نامی لوله می‌باشند.
با توجه به تغییر دادن سایز خط، یک نوع زانویی تحت عنوان زانوئی کاهنده (Reducing Elbow) ساخته میشود که قطر دو طرف آن یکسان نمی‌باشد. شعاع زانوئی کاهنده ۱٫۵ برابر قطر نامی انتهای بزرگتر است.
زانوئی‌ها را از نظر نوع اتصال می‌توان بصورت جوشی و پیچی متصل نمود. استاندارد ۱۶/۹ ASME B برای شعاع بلند و ۱۶/۲۸ ASME B برای شعاع کوتاه اندازه‌های استاندارد را بیان نموده است.
فیتینگ کاهنده و افزاینده (Reducer and Increaser)
هنگاهی که لازم باشد دو لوله با قطرهای متفاوت را به یکدیگر متصل کرد از این فیتینگ استفاده میشود و همانطور که از نامشان پیداست از کاهنده جهت کاهش سایز خط و از افزاینده جهت ازدیاد سایز خط استفاده میشود.
بطور کلی در کتاب‌ها و مراجع این اتصال تحت عنوان کاهنده معرفی می‌گردد که در صورت نصب آن بصورت برعکس نقش افزاینده خواهد داشت و در این حالت در اصطلاح عموم تحت عنوان Expander نیز شناخته میشود.
انواع کاهنده
کاهنده‌ها به دو صورت ساخته می‌شوند.
- کاهنده هم مرکز (Concentric Reducer) و یا به اختصار CC
- کاهنده خارج از مرکز (Eccentric Reducer) و یا به اختصار ECC
در نوع هم مرکز، مرکز دو لوله در امتداد یکدیگر قرار گرفته اند اما در نوع خارج از مرکز، مرکز دو لوله با یکدیگر دارای اختلاف می‌باشد که خروج از مرکز در این حالت برابر ۲/۱ تفاضل قطر داخلی بزرگتر و قطر داخلی کوچکتر می‌باشد.
از کاهنده خارج از مرکز هنگامی که لازم است سطح پایین و یا بالای خط لوله را در ارتفاع مشخص ثابت نگه داشت استفاده میشود. به عنوان مثال در ورودی پمپ‌ها از این نوع کاهنده جهت جلوگیری از پدیده کاویتاسیون استفاده میشود منتها بشکل برعکس.
در عمل نحوه نصب کاهنده خارج از مرکز باعث میشود که یک اسم خاص به آن تعلق گیرد. اگر سمت تخت و مسطح کاهنده خارج از مرکز در پایین قرار بگیرد به آن Bottom Flat و یا در بعضی مدارک و نقشه‌ها Flat Side Down می‌گویند و اگر بصورت برعکس کار شود و سمت تخت در بالا قرار بگیرد به آن Top Flat و یا Flat Side Up می‌گویند.
اتصالات(Fitting) کاهنده
کاهنده‌ها را از نظر نوع اتصال می‌توان بصورت جوشی و پیچی متصل نمود. استاندارد مورد استفاده برای کاهنده‌ها، ASME B 16/9 می‌باشد. کوچکترین سایز یک کاهنده باید ۲ اینچ باشد.